arraagunut ungatani 4000 inuit nunaqalaurmata ukirtaqtumi taijaujut Alaska,kanata ammalu akukittuni. ilaagiiktut nunaqapalauqmata inugiaktut inukittullu,malikpalliallutik niqjutinik tagjuajuniklu (nattiit,qilalugait,tuktuit,aiviit,umingmait,Iqaluit ammalu tingmiat).
ukikkut igluvigarmiiqattar&uta,qaqmanilu uvarakmut sanasimajut qaqmanilu ijjurmi sanasimajuni, aujakkut tupiqaqpak&uta amiqnik qisikniklu. qaujimanivut ilinniarutigivvallialutigu iliqqusivullu unikkaaqtuaqnikkut, ajungittialaurtugut inuunasuariaksaq nunarjuarmi aksururnalaangujumi silanganut. tamaqmik tavvaniiqataujut piliriaksaqaq&utik. arragungani 1700 iliqqusivut asilliqpallialilaurtuq. tariut akianinngaaqtut tikiqattaliqtillugit aqvigasuktit, tauqsiiqattautivak&utik piqutinik. kisiani aqvagasuktit unuluartunik aqvaqattalaurmata nungutaukasalaurtut, qaittijaullutalu qanimmaknartunik auppallaanartumik ammal puvakluknartumik.
arraagunginni 1800 amma 1900 niuviqtikkut Hudson’s Bay Company tikilaursimakmata. angunasukpak&uta amma mikigiqaqpak&uta kinaujaqtarutiginasuk&utigut qukiutitaarutigillugit asinginniklu savirajaknik sanarutinik,tavvakimik,annuraanik ammalu asinginnik atuqattaqtattinnik.
taisumaniutillugu suli nunmiuttaulautugut, tiki&&ulu 1940 kanatami gavamakkut inungnik nuutittikatalilauqsimajut nunaliknut. unuqtut inuit qimmingit tuquraqtaulauqsimajut nunaliknut nunataaqujaullutik. unuqtut nutarait aullaqtitaullutik ilinniarviknut, ungasiktumut ilagijarminit. Gavamakkut taimailiulauqtut iliqqusivut asiutitaunasuk&utik ajjiqaliqtitaunasuk&uta “qallunaani nunaqaqtut iliqusinginnik” kanatamutaujunut.
tisamait kinguvaariit inusinginni iluani pigialaurtugut nunaminngaaqtunik inuujjutiqaq&uta, nunaqaliq&uta nunalikni talaviisaqaqtuni ammalu qarasaujaqatuni.
taakkua sukkajumik asilliqpallialaurtut inuusittinnut iliqqusittinnullu asilliutiqalaurtut, kisiani inuulluta asillirtunik aaqqigiarunnaratta upinnautigijavut. maanna inuit unuqtigilirtut 60,000 kanatami. Inuit kanangnangani nunaqaqtut nunqutitaaqsimajut taijaujuq Nunavut saqqitaulauqtuq arragungani 1999.
taimannattauq asingititut nunaqaqqaasimajutitut namituinnaq, atuinnarasukpugut sivulitta iliqqusirilaurtanginnik, piqqusirilaurtanginnik ammal uqausinginnik nunaqaqqaaqsimajut aksuruutiqaq&utik aturasuktangat manna inuusiqaliraluartilluta nunaqjuaqmi inuuqataullutik.
tukisigiakkannirumaguvit inuit miksaanut tavvani isuma.tv:
iInuit iliqqusinginnik ilinniaruti tavvani IsumaTV – “qanuq inuuvangmangaatta””
